Economie deel 1

Economie deel 1

• Werken of bedelen?

Een man uit Medina kwam bij de profeet en vroeg om hem iets te eten te geven. De profeet vroeg hem: Heb je iets in je huis? De man antwoordde: Een zadeldeken die wij soms omslaan en die wij op de vloer uitspreiden en een kan waar we water uit drinken. Breng ze maar hier, zei de profeet. De man bracht de kan en de deken en de profeet vroeg aan een paar metgezellen: Wie wil deze twee dingen kopen. Ik wil dat wel, zei iemand, voor één dirham. Een ander bood twee dirham. De profeet verkocht de dingen voor twee dirham, die hij aan de man gaf met de woorden: Koop voor één dirham eten voor je gezin en voor de andere een bijl en breng die hier. De man kwam terug met de bijl. De profeet spleet een blok hout met de bijl en zei tegen de man: Ga brandhout verzamelen en ik wil je twee weken lang niet zien. De man deed zoals hem gezegd werd en na twee weken had hij een winst van tien dirham gemaakt. Een deel van het geld gaf hij uit aan voedsel en een ander deel aan kleding. De profeet was tevreden en zei tegen de man: 

''Dit is beter dan dat je een klap in je gezicht krijgt op de Dag der Opstanding.''
(hadieth)

• Waarom werken?

Je werkt voor levensonderhoud van jezelf, je vrouw en kinderen, en je ouders als die te oud worden om te werken.

• Wat voor werk?

"Zij die de woeker eten zullen niet anders opstaan dan zoals hij opstaat die door de Satan geslagen is. Dat is omdat zij zeiden: De handel is slechts hetzelfde als de woeker. Maar Allah heeft de handel toegestaan en de woeker verboden."
(2:275)

Natuurlijk is niet alleen de handel toegestaan. Er moeten ook producten gemaakt worden om te vehandelen en er moet voldoende voedsel geproduceerd worden om iedereen te kunnen voeden.

Enkele ahadieth over de landbouw:

• Als een moslim een boom plant of een gewas verbouwt, dan zal geen vogel of geen mens ervan eten zonder dat hij daar een beloning voor krijgt.

• Iedereen die dood land tot leven brent zal daarvoor beloond worden, en welk wezen er ook van zal eten, het zal als liefdadigheid voor hem beschouwd worden.

Houdt er rekening mee dat alle arbeid, hoe minderwaardig het ook mag lijken, is toegestaan, zolang het niet te maken heeft met iets dat haram is.

• Eerlijkheid

"En houdt u trouw aan de maat wanneer gij meet, en weegt met de rechtgestelde balans. Dat is beter en een schonere beslechting."
(17:35)

"Geeft de volle maat en behoort niet tot de bekorters."
(26:181)

Soerah Al Moetaffifien (de fraudeurs):

"Wee aan de fraudeurs. / Die, wanneer zij zich doen toemeten, van de mensen de volle maat eisen. / Maar wanneer zij hun toemeten of toewegen, teloor doen gaan. / Geloven zij niet dat zij opgewekt zullen worden? / Voor een ontzaglijke dag? / De Dag, waarop de mensen zullen worden opgesteld voor de Heer der Werelden?"
(83:1-6)

• Riba (woeker)

In de islam zijn alle vormen van inkomen toegestaan waar een vorm van werk tegenover staat (behalve natuurlijk die soorten werk die te maken hebben met iets dat haram is). Dat wil dus zeggen dat sommige vormen van rente niet zijn toegestaan. Neem bijvoorbeeld iemand die in grote financiële problemen is geraakt. Iemand wil hem wel geld lenen, maar hij moet beloven dit geld over een jaar met 50% rente terug te betalen. Als hij geen andere mogelijkheid ziet zal hij ja zeggen, maar hoe kan hij ooit terugbetalen als er geen wonder gebeurt? Deze man raakt zo in nog grotere problemen, terwijl de ander, die al meer dan genoeg geld had, er nog beter van hoopt te worden zonder er iets voor te hoeven doen.

De westerse economie is voor een groot deel afhankelijk van rente en speculatie. Speculatie met geld, opties e.d. zijn vergelijkbaar met gokken, dus haram. Hoewel de meeste islamitische geleerden alle vormen van rente haram verklaard hebben, kun je dit ook genuanceerder benaderen. De rente die op een gewone spaarrekening wordt gegeven is nauweljks meer dan een correctie op de inflatie. Je kunt ook kijken naar wat de bank met jouw geld doet. Die gebruikt dat voor het verstrekken van hypotheken en andere leningen en een deel wordt belegd in aandelen. Die leningen leveren rente op en de aandelen dividend, d.i. een deel van de winst van het bedrijf dat de aandelen heeft uitgegeven. Beleggen is toegestaan, want je investeert een deel van het geld dat je over hebt in een bedrijf met als tegenprestatie een percentage van de winst, dus geen percentage van het geleende bedrag, terwijl je ook het risico loopt dat het bedrijf geen winst maakt. In dat geval ben je het geld dus gewoon kwijt. De rente die de bank geeft kun dus je zien als een vergoeding voor je investering, die natuurlijk veel lager is dan het dividend dat de bank ontvangt.

• Basisregels voor de handel

Handel is in de Sjaria gedefinieerd als 'het ruilen van iets van waarde tegen iets anders van waarde met wederzijds goedvinden' Enkele basisregels voor een eerlijke verkoop zijn:

• de handelswaar moet bestaan op het moment van de verkoop

• de handelswaar moet in het bezit van de verkoper zijn

• de koper moet in staat gesteld worden de handelswaar te beoordelen

Het is ook mogelijk iemand opdracht te geven iets te maken, bijvoorbeeld een kledingstuk of een huis. Er moeten dan afspraken gemaakt worden over vorm en kwaliteit, er moet een prijs worden afgesproken en ook wanneer die prijs betaald wordt. Dat kan direct zijn, bij aflevering of later. Het kan ook in termijnen (zoals bij een hypotheek). Zolang de maker nog niet is begonnen met zijn werk, heeft de koper het recht de koop te annuleren. Als de maker als is begonnen, kan de koop alleen worden geannuleerd als de maker het ermee eens is. (Deze vorm van koop heet istisna).

Je kunt ook iemand opdracht geven op een bepaald tijdstip een bepaalde hoeveelheid van een bepaald product te leveren, bijvoorbeeld aardappels. In een contract wordt dan de prijs vastgelegd, de hoeveelheid (in liters, kubieke meters of stuks), de kwaliteit en het moment van levering. De prijs moet vooruit betaald worden. Het product kan niet van een bepaald stuk grond afkomstig zijn, omdat je niet van tevoren kunt weten wat de hoeveelheid en kwaliteit zal zijn. Als aan één van deze voorwaarden niet is voldaan, is de koop ongeldig. (Deze vorm van koop heet salam).

• Bronnen

De Heilige Koran (vert. Kramers), The Holy Qur-an (vert. Yusuf Ali)
Islam, de natuurlijke weg, Abdul Wahid Hamid (Delft, 1995)
De website IslamiQ.com, een islamitische bank in Maleisië (februari 2001)
Het deel over rente is deels gebaseerd op mondelinge informatie van Abdulwahid van Bommel

Muhammad Yahya 

No time to pray? There's always time for!